Далей проф. Ст. Кутшэба дае кароткі нарыс організацыі улады мест на нямецкім праве.
Спэцыяльную монографію прысьвяціў вывучэньню літоўска-беларускіх і украінскіх мест украінскі вучоны А. С. Грушэўскі пад назваю: „Города В. Княжества Литовского в XIV XVI в. в. Их старина и борьба за старину“. (Кіеў, 1918).
Праца А. С. Грушэўскага прысьвечана вывучэньню гісторыі мест да наданьня ім майдэборскага права. Аўтар захапляе, аднак, і эпоху пасьля наданьня майдэборскага права, не выдзяляючы, праўда, моманту ўвядзеньня майдэборскага права і разглядае места з пункту гледжаньня іх барацьбы за „старыну". А. С. Грушэўскі, ідучы за Любаўскім, падзяляе месты на дзьве групы: вялікія старыя месты, як Кіеў, Віцебск, Смаленск, Полацак, уклад якіх—„старина"—склалася ў да-літоўскую эпоху, і дробныя месты, частка якіх узьнікла ў старажытныя часы, а іншыя ўтварыліся ў літоўскую эпоху. Першыя месты, так як і проф. Любаўскі і Доўнар-Запольскі, ён вызначае як тэрыторыі, якія з погляду ўраду таго часу лічыліся дзяржаўнымі тэрыторыямі, а другая група мест разглядаецца, як тэрыторыі гаспадарскія, як гаспадарскія домэны.
А. С. Грушэўскі перш за ўсё спыняецца на высьвятленьні паняцьця прынцыпу „старыны", якім кіраваўся літоўска-беларускі ўрад у сваёй унутраной політыцы. Літоўска-беларускі ўрад заўсёды падкрэсьлівае ў сваіх граматах: „мы старины не рухаем, а новины не вводим". Пад гэтай „старыной" разумеецца старадаўні звычай, закон, устава, якія нормавалі мясцовае жыцьцё з даўніх часоў. „Старына" ахапляла розныя сфэры мясцовага жыцьця: адміністрацыйную організацыю, суд, зямляўладаньне, вайсковую земскую павіннасьць і іншыя.
„Старына" вялікіх мест—Кіева, Полацку, Віцебску, Смаленску—склалася ў старажытныя да-літоўскія часы і захоўвалася і ў XIV сталецьці. Места ў літоўскую эпоху жыве, як і раней, супольным жыцьцём з воласьцю, зямлёю, з якою яго зьвязваюць агульныя інтарэсы. Органам, які абвязвае места з зямлёю, зьяўляецца веча. Веча яднае ўсю зямлю, месты і воласьць, розныя колы насельніцтва, якія жывуць у месьце і за яго межамі. На вечах усім насельніцтвам абгаварваюць і рашаюцца ўсе важнейшыя пытаньні мясцовага жыцьця: дзейнасьць адміністрацыі—ваяводы, намесьніка, у некаторых мясцох, як у Полацку і Віцебску,—яго абраньне і зьмена; веча абгаварвала пытаньні аб падатках; веча загадвала земскай скрыняй і контролявала яе; веча наглядала за прыбыткамі і выдаткамі грошай; веча абгаварвала гандлёвыя справы і зносіны і іх умовы; веча выдавала ўставы, абавязковыя для ўсяго мясцовага насельніцтва і вырашала іншыя мясцовыя справы.
