РАЗДЗЕЛ LVIII
Праз некаторы час.
Прылівы і адлівы чаргаваліся на моры на працягу цэлага года. На працягу цэлага года праслаўленая фірма Домбі і Сын змагалася не на жыццё, а на смерць з сумнымі нечаканасцямі, з няпэўнымі чуткамі, з няўдачамі, рызыкоўнымі здзелкамі, з неспрыяючымі часамі і, у першую чаргу, з асляпленнем свайго гаспадара, які ні на волас не хацеў скараціць яе аперацый і не слухаў, калі яго перасцерагалі аб тым, што судно, якое ён прымушаў ісці насустрач шторму, недастаткова моцнае і не можа гэтага вытрымаць.
Год прайшоў, і праслаўленая фірма абвалілася.
У летні дзень, амаль праз год пасля вяселля ў адной з цэркваў Сіці, на біржы пачалі гудзець і шаптацца аб буйным краху. Халодны, ганарлівы чалавек, якога тут добра ведалі, пры гэтым не прысутнічаў, не было тут і яго прадстаўніка. У наступны дзень шырока разыйшліся чуткі, што Домбі і Сын спыніў плацяжы, а вечарам гэта фірма ўзначальвала апублікаваны спіс банкротаў.
Для маёра Бегстока банкроцтва было сапраўдным няшчасцем. Маёр быў не з тых, хто ўмеў спачуваць, — уся яго ўвага сканцэнтравалася на Дж. Б., але ён столькі балбатаў у клубе аб сваім сябры Домбі, так узвялічваў яго перад членамі клуба і так зневажаў іх, пахваляючыся яго багаццем, што члены клуба — усяго толькі людзі — былі ў захапленні і помсцілі маёру, прыкідваючыся надзвычай заклапочанымі і пытаючыся ў яго, ці можна было прадбачыць такое жахлівае спусташэнне і як да гэтага ставіцца яго сябра Домбі. На такія пытанні маёр, вельмі чырванеючы, адказваў, што мы, сэр, жывем у надта дрэнным свеце; што Джой сёе-тое разумее, але яго ашукалі, сэр, як маленькае дзіця; што калі-б вы, сэр, прадраклі гэта Дж. Бегстоку, калі ён ехаў з Домбі за граніцу і ганяўся за гэтай валацугай Каркерам па ўсёй Францыі, Дж. Бегсток высмеяў-бы вас — далібог, ён-бы вас высмеяў, сэр! Што Джо быў ашуканы, сэр, абдураны, захоплены знянацку і аслеплены, але цяпер ён не спіць і зноў пільны, і калі-б бацька Джо ўстаў заўтра з магілы, ён, Джо, не даў-бы старому ніводнага пені ў крэдыт, а сказаў-бы яму, што яго сын Джо занадта стары ваяка, каб яго можна было яшчэ раз ашукаць, сэр!
У місіс Чык з'явіліся тры думкі адносна гэтай жахлівай зменлівасці лёсу. Першая зводзілася да таго, што місіс Чык не можа гэтага зразумець. Другая — што яе брат не зрабіў належнага намагання. Трэцяя — што, калі-б яе запрасілі на абед ў дзень святкавання наваселля, гэтага ніколі-б не здарылася, а яна тады-ж аб гэтым заявіла.
