— Поўнае банкроцтва.
— Ёй ужо не адрадзіцца?
— Ніколі.
Ясны твар яе не засмуціўся, калі яна, бязгучна варушачы губамі, паўтарыла гэтыя словы. Здавалася, ён сачыў за ёй з мімавольным здзіўленнем, а пасля паўтарыў:
— Ніколі. Вы памятайце, што я вам казаў. На працягу ўсяго гэтага часу нельга было пераканаць яго; немагчыма было размаўляць з ім; немагчыма было нават падступіцца да яго. Здарылася самае горшае: фірма абанкроцілася, і ёй ужо не адрадзіцца.
— А містэр Домбі таксама разарыўся?
— Разарыўся.
— У яго не астаецца ніякай асабістай маёмасці? Нічога?
Нейкая нецярплівасць, што адчувалася ў яе голасе, і амаль нярадасны выраз твара, здавалася, здзіўлялі яго ўсё больш і больш, але разам з тым выклікалі ў ім расчараванне і рэзка супярэчылі яго ўласным пачуццям. Задуменна пазіраючы на яе, ён забарабаніў пальцамі па стале, і, памаўчаўшы, сказаў, сумна ківаючы галавой.
— Якія сродкі містэра Домбі, мне дакладна не вядома; вядома, яны вялікія, але і абавязкі ў яго велізарныя. Ён чалавек сумленны і прыстойны. Усякі іншы на яго месцы мог-бы выратаваць сябе, заключыўшы згоду, дзякуючы якой страты тых, хто вёў з ім справы, павялічыліся-б нязначна, амаль неадчувальна, а ў яго асталося-б на пражыццё. Многія гэтак-бы і зрабілі на яго месцы. Але ён вырашыў аддаць усё да апошняга фартынга[1].
Калі містэр Морфін змоўк, яна хутка запыталася ў яго:
— Вы нядаўна яго бачылі?
— Ніхто яго не бачыць. Калі ў сувязі з гэтай катастрофай яму неабходна бывае выйсці з дому, ён выходзіць, а пасля варочаецца дадому, замыкаецца ў сваіх пакоях і нікога не хоча бачыць. Ён напісаў мне пісьмо, у якім дзякуе мне за мінулую маю службу, якую, дарэчы, ён ацэньвае вышэй, чым яна таго заслугоўвае, і развітваецца са мною. Я сароміўся надаядаць яму цяпер, тым больш, што і ў лепшыя часы я мала меў з ім справы, але ўсё-ж я спрабаваў да яго заходзіць. Я пісаў, хадзіў туды, упрашаў. Усё было дарэмным.
Ён назіраў за ёй, нібы спадзяючыся, што яна праявіць больш спагады, і гаварыў сур'ёзна і з надзвычайным пачуццём, каб зрабіць на яе ўражанне, але ніякай змены ў ёй ён не заўважыў.
— Ну, што-ж, міс Херыет, — сказаў ён з расчараваным выглядам, — аб гэтым не варта гаварыць. Вы сюды прышлі не для таго, каб гэта слухаць. У вас у галаве нейкая іншая і больш прыемная
- ↑ Фартынг — дробная манета ў 1/4 пені.
