— Нічога такога з гэтай выдумкі ня будзе…
— Будзе!
Грамада мужыкоў пашла далей, у гарачнасьці яшчэ застанаўліваліся і яшчэ гаварылі. Толькі ўжо там парашылі выбраць вартаўніка, а самім, без дазволу грамады, не чапаць лесу.
Цяпер Канцавы Зьмітрок вясёлы, шыбка перасоўвае па пылу босыя ногі, курыць, і ўхмыляючыся ідзе да хаты. З чорнай нястрыжанай галавы пячэ пот: ён толькі што ладзіў гумно і раптам выбег на вуліцу…
Скора будзе жніво.
Ідучы жнеі з поля, будуць сьпяваць жніўныя песьні.
Бабы датыкаюць апошнія кросны, набіліцы стукаюць — чутно на вуліцы, як таралахаюць сукалы.
З дзедам Клімам сяджу на вуліцы. Дзед сагнуўся, скамячыўся, кашляе і хрыпіць. Цяпер вялікая сьпякота, а ён у сярмязе. Зіму хварэе, бо ўжо вельмі стары, а вясною і ўлетку выходзіць на сонца грэцца. Аблічча нейкае грубавата-маршчыністае, а на галаве чорная кучма валос.
Сядзіць і расказвае мне:
— Якіх небудзь пятнаццаць-дваццаць гадоў рос на полі лес, а ўвесь гэты прастор, што за ракою — і дзе цяпер лугі, быў вялізны лес; помню, яшчэ ў казну вазілі, секлі лес, нішчылі. А цяпер, скора — да шчэнту, ніводнага дрэва не пакінуць…
І ён шкадуе гэтага…
А з гароду пахне маладымі каноплямі.
VII
На пакосе…
Раньнем — неба з празрыстымі, пялёнкавымі воб- лакамі. Маленькія хмары ціха-ціха поўзаюць, пакі-
