ЗЬЯВА II
ТЫЯ-Ж і СЫМОН
МАРЫЛЯ
(да Сымона, глуха)
Ужо ты вярнуўся? Пахавалі? Можа на могі…
СЫМОН
(садзячыся, панура)
А як-жа!.. Пахавалі, толькі не на могілках… не пазволілі! За магілкавым плотам пахавалі. Тут, паміж жывымі, ня было яму месца — ня стала яму прыстанішча і паміж нябожчыкамі. Самагуб!.. А спытайцеся, хто яго давёў да гэтага самагубства?!
МАРЫЛЯ
Нічога, дзеткі, не парадзіш. Грэшнай сьмерцю памёр — мусіць пакутаваць.
СЫМОН
Пакутаваць! пакутаваць! Гэта вечная пакута толькі чалавека на зьвера перарабляе, дзічэць прыходзіцца, як цемняку якому. Што яна, гэта пакута, са мной зрабіла?! Я сам сябе не пазнаю. Калі кідаў сягоньня на бацькаў труп зямлю, то мне здавалася, што гэтым жвірам чырвоным засыпаю самога сябе, сваё шчасьце, свае леты маладыя; засыпаю бога, людзей, цэлы сьвет; здавалася, усё чыста хаваю на векі вечныя ў сьцюдзёнай магіле:
МАРЫЛЯ
Нічога, сынку! гэта пяройдзе, гэта толькі жаль вялікі праз цябе гаворыць. Ведай, што яшчэ ня ўсё і ня ўсіх ты пахаваў: засталіся ў цябе я, браткі і сястрычкі твае — імі і з імі ты мусіш жыць, і павінен жыць. Цяжанька цяпер табе, — ды і каму з нас сягоньня тут лёганька, але што чыніць? Памучымся які месяц-другі, прыдаўлены сваім сіроцтвам і адзіноцтвам; месяц-другі будзеш снаваць, як тапельнік між жывымі, не знаходзячы сабе прыстанішча, а там, за які гадок, як зацьвітуць на вясну першыя кветкі над бацькавай вечнай пасьцеляй, — зацьвітуць краскі і ў цябе на душы і на сэрцы, сьветлыя краскі ціхага спакою і журбы сьвятой. Будзеш далей жыць і шукаць шчасьця на сьвеце.
